“Als een paard voor de tweede of derde keer dezelfde blessure krijgt, is dat vaak een signaal dat je hem beter kunt terugtrekken uit de wedstrijdsport. Bij oudere paarden gaat het dan meestal om de weke delen, dus peesblessures”, steekt Leendert-Jan Hofland van wal. Hij is dierenarts bij Dierenartsenpraktijk Bodegraven en teamveterinair van de TeamNL eventingpaarden. Ook PPID is een reden dat paarden gevoeliger worden voor blessures en andere kwalen. “Dit komt veel voor bij oudere paarden. Het zorgt er onder meer voor dat het bindweefsel minder sterk wordt en dat leidt tot orthopedische problemen. Vaak wordt PPID onderschat en pas wat later ontdekt. Als je symptomen zoals de gekrulde vacht ziet, ben je meestal al te laat. Het is zinvol om een paard boven de vijftien jaar in de herfst op PPID te testen. In die periode is de test namelijk het meest betrouwbaar. Als je de ziekte tijdig onderkent, kun je wat makkelijker uit de blessures blijven.”

TWEEDE CARRIERE

Daarnaast ziet Hofland in de praktijk dat nog te weinig ruiters een stap terugdoen als een paard te weinig progressie boekt in de training of het werk lichamelijk minder goed aankan. “In de hogere dressuur zijn er een paar kantelmomenten, namelijk het aanleren van de wissel, de wisselserie en de piaffe/passage. Deze oefeningen vragen ook extra talent en niet ieder paard kan dat aan.” Toch hoeft dat niet meteen het einde van zijn carrière te betekenen. “Een dressuurpaard op dat niveau is vaak nog super geschikt voor een junior of young rider. Ook een ouder 1.40m-springpaard kan nog prima in het 1.20m voldoen. In de eventingsport is een schoolmaster eveneens fantastisch. Zo’n paard denkt met zijn ruiter mee en maakt een afstand passend. Voor een minder ervaren ruiter is dat goud waard om ongelukken te voorkomen. Mensen zijn weleens bang dat ze met de aanschaf van een ouder paard de ‘ellende’ van een ander kopen, maar dat hoeft helemaal niet. Er is een groep mensen die op lager niveau nog veel plezier kan beleven aan een ervaren wedstrijdpaard. Ik denk dat veel paarden te vroeg worden afgeschreven en dat is jammer. Ik probeer altijd te kijken wat er nog wél mogelijk is. Een paard met rugproblemen kan soms prima geschikt zijn voor de aangespannen sport. Zo heeft zo’n paard toch weer een nieuwe carrière.”

BELASTING
Bekend is dat paarden tot op hogere leeftijd hun uithoudingsvermogen en kracht kunnen behouden. Inspanningsfysioloog Dr. Carolien Munsters legt uit: “Het komt wel eens voor dat bijvoorbeeld een negentienjarig eventingpaard nog succesvol meeloopt in Badminton. Echter zien we vaak dat er veterinaire redenen zijn waarom paarden eerder uitvallen. Ook heeft het te maken met een stukje management. Als een veertienjarig paard al met pensioen moet, kun je je afvragen hoe de belasting in de jaren daarvoor was. Als het paard al te vroeg te veel heeft gedaan, kan een veertienjarige het lijf van een twintigjarige hebben. Het kan ook zijn dat het paard niet correct getraind is of een afwijkende anatomie heeft en daardoor de gevraagde belasting minder goed aan kon.

Merk je dat jouw paard wat blessuregevoelig is? Vraag je dan af of hetgeen wat je van je paard vraagt wel past bij wat hij aankan. Wat doe je allemaal in een week? Hoe zwaar is dat? Soms gaan mensen er te makkelijk vanuit dat paarden het allemaal wel kunnen. Ze denken: als hij zijn oortjes naar voren heeft, is het wel goed. Maar wij hebben paarden jarenlang gefokt en geselecteerd op meewerkend gedrag. Het feit dat het paard het blijft doen op karakter wil niet altijd zeggen dat hij het werk fysiek aan kan. Bovendien zijn er veel verschillen qua ras. Uit onderzoeken blijkt dat bij koudbloeden en Friese paarden het veel moeilijker is om aan de buitenkant te zien wanneer het werk te zwaar is voor zo’n paard. Dit kan leiden tot verkeerde interpretaties van de ruiter. Met bijvoorbeeld het gebruik van een hartslagmeter kun je objectiever meten hoe intensief de training of wedstrijd is voor je paard. Door die tijdig in te zetten, voorkom je dat het paard wordt overvraagd en dat er blessures en uitval ontstaan.”

RUST ROEST

“Voor ieder paard is beweging belangrijk, maar zeker voor oudere paarden”, zegt Leendert-Jan Hofland. “Hoe meer het paard kan blijven bewegen, hoe beter. Naast het rijden kan dit bijvoorbeeld ook in de stapmolen. Natuurlijk is dit wel afhankelijk van eventuele veterinaire beperkingen. Een ouder paard kan de training stijver beginnen. Dat is niet onoverkomelijk, maar het moet niet elke dag erger worden of langer duren voordat het paard los is. En zichtbare kreupelheid vinden we sowieso niet oké.”
Carolien Munsters adviseert goed te kijken naar het individuele paard. “Bij oude paarden gaan we uit van beweging met lage intensiteit. In de training moet je geen piekbelasting meer vragen. Zorg dat ze een goede warming-up en coolingdown krijgen. Kijk daarbij ook hoe lang je eigenlijk nodig hebt voor de warming-up. Tien minuten of een kwartier is prima. Maar als het paard na twintig minuten of een half uur nog steeds erg stijf is, dan moet je een stap terugdoen en kan het paard beter stapritjes gaan maken. Kijk ook goed naar het gedrag van je paard. Staat hij er nog vrolijk bij, wil hij nog werken en komt hij nog met plezier zijn stal uit? Als je ziet dat het minder wordt, dan moet je de arbeid en het management aanpassen. Laat het paard ook regelmatig controleren door de dierenarts. Dat is ook belangrijk bij oude paarden.”

IDEAAL VOOR OPFOK
Overweeg je om jouw paard terug te trekken uit de wedstrijdsport? “Stop dan niet acuut met de training, maar bouw dit langzaam af. Paarden die ineens alleen maar in de wei staan, zie je fysiek erg achteruitgaan. Ze worden stijf en verliezen spieren. Als je niet meer rijdt, heb je in drie maanden tijd echt een oud paard”, aldus Leendert-Jan.
Carolien vult aan: “Denk ook goed over het management. Een sportpaard is het misschien altijd gewend geweest om ook op stal te staan. Zet hem niet ineens 24/7 in de wei. Sommige paarden vinden het fijn om tijdens hun pensioen nog dezelfde routine te houden, bijvoorbeeld door in de stapmolen te gaan. Laat het paard niet wegkwijnen in de stal en zorg dat hij tijdens zijn pensioen nog steeds de persoonlijke aandacht krijgt die hij verdient.” Ook sociaal contact is voor het oudere paard onmisbaar. “Vaak wordt vergeten dat oudere paarden goud waard zijn in de opfok. In de natuur staan er ook niet alleen jaarlingen bij elkaar. Het beste is een mix qua leeftijden en oudere paarden hebben hierbij een belangrijke, opvoedende taak. In veel gevallen zie je dat zo’n oudje in een gemengde groep aan een ‘tweede jeugd’ begint, omdat hij veel in beweging is.”