Als eerste is Sanne Goes aan de beurt met haar paard Lincoln, een achtjarige zoon van Glamourdale waarmee ze M1 rijdt. De 22-jarige Sanne ervaart dat Lincoln wat lastiger licht blijft op rechts. Ook het aanspringen in de rechtergalop is soms moeilijk en ze vermoedt dat haar inwerking de oorzaak is. Voordat we van start gaan, krijgt Sanne van Roos een zwart vestje met opvallende strepen aan. Door deze lijnen zijn scheefheden makkelijker te zien. Roos laat Sanne eerst zelfstandig rijden. “Dan analyseer ik de combinatie linksom en rechtsom, zowel vanuit het midden van de baan als vanaf de achterkant.”

WAT DOET JE BEKKEN?

Roos heeft direct een interessante vraag voor Sanne: “Als we naar het achteraanzicht van het bekken kijken, ofwel de verticale balans, welke drie dingen kunnen wij dan met ons bekken doen om ons paard te beïnvloeden?” Sanne kan net zoals de meeste ruiters geen drie dingen bedenken. Roos pakt een anatomisch model van een bekken erbij en beeldt uit: “Het bekken is het belangrijkste contactpunt met het zadel en dus met je paard. Als je bekken in een neutrale stand staat, zit je midden op je zitbeenknobbels. Dat is bij jou gelukkig redelijk goed voor elkaar. Als je niet neutraal in het midden zit, voel je minder en komen je hulpen minder goed door.”

Roos legt de drie bekkenposities uit. Als eerste kunnen we opschuiven naar links of rechts, waarbij we ons paard kunnen meenemen. Dit opschuiven kan ook gebeuren als correctie omdat een paard ons meer naar één kant zet. De tweede positie is het maken van drukverschil. In de neutrale situatie staat een bekken recht, maar door het bekken te kantelen kan er drukverschil ontstaan. Dit drukverschil kan je echter ook bewust geven, wanneer je een nuanceverschil wil maken tussen de meer dragende kant en de bewegingsvrijheid aan de andere kant. De derde bekkenpositie is het roteren van het bekken, ofwel het indraaien.

GRONDOEFENINGEN

Om te zien of de asymmetrie bij Lincoln vanuit Sannes houding en zit komt, mag ze afstappen voor enkele grondoefeningen. Sanne moet enkele kleine ‘voltes’ lopen van een meter of tien. Roos: “In het rondje rechtsom hang je iets naar binnen toe. Er mag ook meer soepelheid in je draai komen. Als dit moeilijk gaat, kan het zijn dat je je rugspieren te veel aanspant. Leun eens meer op je binnenbeen. Dan wordt de cirkel steeds kleiner. Zo werkt het ook te paard: door je gewicht te verplaatsen verandert de grootte van de cirkel.” Roos laat Sanne op een grote bal zitten en enkele oefeningen doen. Sanne oogt mooi symmetrisch, maar geeft toch net iets meer gewicht op haar rechterkant. Roos: “Dat kan de lastige rechterkant van jouw paard verklaren. Probeer je linkerbil en - onderrug te ontspannen. Dan merk je gelijk dat de druk op je zitbeenknobbels gelijker wordt. Het lijkt iets héél kleins en simpels, maar dit gaat echt helpen.” Om het plaatje compleet en zichtbaar te maken, maakt Roos nog een afdruk van Sannes zitbeenknobbels op een soort plakkaat van deeg. Ook hier te zien dat de afdruk rechts wat groter is dan links.

SMALL CHANGES, BIG DIFFERENCES

Sanne mag weer te paard en moet in de wendingen meer meedraaien. Roos kijkt of dit links en rechts even makkelijk gaat. “Probeer rechtsom met je linker zitbeenknobbel meer contact te maken en kijk of dat invloed heeft op je buiging. Dit zal eerst raar of scheef aanvoelen. Dat is het moeilijkste aan houding en zit: je bent zo aan de scheefheid gewend, dat je brein zegt dat je scheef zit als je recht gaat zitten. Never trust your brains”, aldus Roos. Sanne rijdt nog enkele rechter wendingen, waarbij Lincoln zichtbaar beter buigt. “Ik hoef nu veel minder te doen om hem in de stelling en buiging te houden”, reageert ze lachend vanaf haar paard.

Roos is ook tevreden. “Sanne vertelde van te voren al dat ze veel dingen had laten nakijken, zoals haar zadel en haar paard. Dat is super, maar veel ruiters vergeten hun eigen lijf, terwijl dat misschien wel een van de belangrijkste schakels is in hoe je paard beweegt. Bij Sanne zag haar houding er in eerste instantie helemaal niet verkeerd uit, maar stiekem was er toch wat drukverschil. We hebben nu gezien hoe zo’n klein verschil in druk een groot verschil kan maken bij je paard. Small changes make big differences”, lacht Roos.

INGE EN DUNCAN

Als tweede combinatie verschijnt Inge Heling met haar Hannoveraan Duncan in de baan. Duncan is negen jaar en samen starten ze M2. Inge geeft aan dat Duncan moeite heeft met de linkerbuiging. Bij Inge blijkt de puzzel iets complexer en uit meerdere elementen te bestaan, die Roos stuk voor stuk langsgaat.

Roos constateert dat Inge zowel linksom als rechtsom naar de buitenkant zakt. “Je wilt met je eigen wervelkolom midden boven de wervelkolom van je paard zitten. Het kan zijn dat jouw paard je naar buiten zet, maar het kan ook van jullie beide uit komen. Ook zie ik dat je best een holle rug hebt. Een holle rug is een strakke rug. Probeer daarom je bekken naar achteren te kantelen en je ribben naar voren te laten zakken zodat je rugspieren langer kan worden.” Ook vindt Roos de beugels van Inge te lang, die mogen een gaatje korter. Dit maakt het makkelijker de rugspieren te ontspannen.

MIDDENSTAND OPZOEKEN

Voor Inge is het belangrijk om zowel vanaf de zijkant gezien als vanaf achteren gezien de ‘middenstand’ op te zoeken. Roos: “Jouw ribbenkast moet precies boven je bekken zijn. Zie je zitbeenknobbels als halve maantjes: als je te veel op voorkant zit, dan is je bekken naar voren gekanteld en wordt je rug hol. Als je op de achterkant van je zitbeenknobbels zit dan verliest je wervelkolom zijn natuurlijke lichte holling en zit je krom.”

Roos: “Bij jouw ‘nieuwe’ houding zie ik ook gelijk de stap van je paard verbeteren. En na het bewust terug wisselen naar de oude houding zie je ook de stap weer minder worden. Het paard verandert mee met de veranderingen van je zit. Probeer wanneer je paard te hard gaat niet achterover te hangen, maar blijf meerijden. Rem vanuit je buikspieren, niet hangend vanuit je rug en armen.” Inge geeft aan graag travers te willen oefenen, dus Roos laat haar in stap de travers rijden. Duncan loopt wat van de hoefslag, valt door het binnenbeen en verliest daardoor de buiging. Roos laat Inge afstijgen en vraagt haar de travers zónder paard door te lopen, wat ze aarzelend en hard nadenkend doet. Roos: “Zie je dat jouw navel best ver naar buiten wijst? Zorg dat je navel recht naar voren gaat, want daar moeten ook de voorbenen van het paard heen gaan. Wat we nu met de travers doen, kan je met iedere oefening doen. Wanneer je een oefening moeilijk vindt: loop deze eens zonder paard op de grond. Dan ga je pas echt nadenken wat je precies van je paard wil vragen en wat je zelf eigenlijk doet met je zit.”

‘RIJDEN’ OP JOKER

Roos wil Inge graag analyseren op ‘Joker’, haar simulatorpaard. Ze legt het zadel van Inge op Joker. Wanneer je op Joker zit, is het de bedoeling dat je hem als ruiter in beweging zet door de juiste bewegingen met je lichaam te maken.

Roos laat Inge op Joker stappen en draven. “Je bekken is gedraaid alsof je in een wending naar links zit.” Roos laat Inge denken aan een wending naar rechts, waardoor Inge automatisch richting de goede kant bijdraait en gaat zoeken in haar balans. Maar dan ziet Roos nog iets: “Jouw rechterheup maakt grotere bewegingen dan je linkerheup, alsof links de andere kant niet helemaal bijhoudt. Je bent niet echt scheef, maar wel aan één kant soepeler, daar komt waarschijnlijk ook de rotatie vandaan.”

BALANS VAN HET ZADEL

Inge geeft aan dat ze zich al bewust was van de stijvere linkerkant en hier ook al voor in behandeling is, maar een ander deel van de scheefheid lijkt ook uit haar zadel te komen. Van achteren gezien geeft het zadel zowel op Joker als op haar eigen paard rechts meer druk. Ook de horizontale balans van het zadel kan nog beter: het ligt iets achterover. Roos: “Inge heeft aangegeven dat het zadel ongeveer een half jaar geleden is nagekeken en opnieuw is gevuld, maar paarden kunnen in korte tijd veel veranderen. Ik denk dat het voor Inges balans belangrijk is om ook het zadel beter in balans te krijgen.” Als Inge weer in het zadel van Duncan zit, laat Roos haar meer meeveren met ontspannen rugspieren. “Dat voelt misschien een beetje alsof je als een zoutzak zit, maar je zit nog keurig rechtop. Jouw minder beweeglijke linkerkant krijgen we niet in één keer goed, maar we gaan er nog wel mee aan de slag.” Ook mag Inge nogmaals de travers rijden. Roos: “Stel je voor dat je een stapel borden bent die niet om mag vallen. Dan blijf je mooi in balans zitten.” Ook Inge krijgt van Roos huiswerk mee: “Bij jou zien we dus verschillende factoren om aan te werken: de balans van je zadel verbeteren en jij zelf mag meer meezitten met je paard, met meer activiteit in je core spieren en losser in je rugspieren. En blijft werken aan de mobiliteit van je linkerkant. Daar was je al goed mee bezig, maar we hebben gezien dat ook je paard blij gaat zijn als dat meer symmetrisch wordt.”

(Met dank aan Stal Lunenburg in Nuland voor gebruik accommodatie)

Roos hanteert een ‘basischeck’ die iedere ruiter voor zichzelf in het zadel kan uitvoeren, om zo de eigen houding en zit te analyseren en eventuele ongelijkheden op te sporen. 
- Zit ik in het midden, met mijn wervelkolom boven die van mijn paard? 
- Is mijn gewicht gelijk verdeeld over mijn twee zitbeenknobbels? 
- Wijst mijn bekken recht naar voren? 
- Maken mijn knieën links en rechts gelijk contact met het zadel? 
- Is de druk op mijn beugels gelijk? 

Met haar bedrijf ‘Gepaard met een lach’ geeft Roos Dyson lessen en clinics, waarbij de focus ligt op houding, zit en inwerking. Ze rondde in 2009 de opleiding Akasha Zit Coach af, die gericht is op anatomie, biomechanica en houding en zit, en nog steeds leert ze iedere dag bij. In 2022 werd Roos uitgeroepen tot Instructeur van het Jaar. Ze volgde ook de 4-jarige opleiding Paardensport in Deurne en daarna nog diverse hippische opleidingen en bijscholingen. Qua rijden focust ze zich momenteel voornamelijk op de dressuur en rijdt op Lichte Tour-niveau. Ze werkt ook samen met Laurens van Lieren, bij wie we in Nuland voor dit artikel te gast zijn. Ook heeft Roos een online cursus met de naam Rider Biomechanics gelanceerd. Deze richt zich op het verbeteren van houding, zit, balans, inwerking, ruitergevoel en rijvaardigheid.