Nationaal Park Veluwezoom telt ruim 5.000 hectare en is onderdeel van de Veluwe, een groot, aaneengesloten natuurgebied. Veluwezoom werd in 1930 het eerste Nationale Park van Nederland. De omgeving kent weinig geheimen voor enduranceamazone Djilan Boele. “Ik kan de paden bijna blind rijden, want ik rijd hier sinds 2003 rond, dus al ruim 21 jaar. Het is leuk dat Natuurmonumenten af en toe een pad verlegd, dan heb je weer eens wat nieuws. Maar dat is echt een luxeprobleem, want het is hier prachtig. Nationaal Park Veluwezoom is echt mijn favoriete buitenrijgebied van Nederland. De heide is hier het allermooist!”

ENDURANCESPORT
Djilan heeft haar 22-jarige schimmel Lightning Rose QA (roepnaam Bliksem) gezadeld. “Ik heb hem als vierjarige gekocht voor de endurancesport. Helaas brak hij als vijfjarige zijn schoft. Ik wist niet hoever we nog zouden komen, maar uiteindelijk reden we in het B-kader. Hij heeft vijf internationale wedstrijden van 160 kilometer gelopen en was overal goedgekeurd”, vertelt Djilan trots. Ze wordt vergezeld door haar vriendin Renata van Meurs en haar bonte NRPS’er Mano. “Mano is twintig, maar hij denkt dat hij nog vijf jaar is en zit vol energie”, lacht Renata. “Ik was startgerechtigd in klasse 3, maar werd zes jaar geleden zwanger en stopte toen met endurancewedstrijden. Maar we genieten nog steeds volop van het buitenrijden.”

TUNNEKESWEG

We treffen Djilan en Renata op de Worthrhederheide. Op deze prachtige lentedag hebben de amazones het rijk alleen. De glooiende heide is helemaal verlaten. Mano en Bliksem zijn misschien een dagje ouder, maar demonstreren dat ze nog topfit zijn. Ze hebben er zin in en willen het liefst in volle galop over de Tunnekesweg, een groot zandpad dat dwars over de heide loopt. “De ruiterpaden lopen hier dwars over en langs de heide, dus je hebt eindeloze uitzichten”, vertelt Rinke Luijten, boswachter beheer bij Natuurmonumenten. Zijn collega Susanne Blommaert, boswachter Communicatie en Beleven, vult aan: “Rondom de Tunnekesweg is het heel wijds en savanneachtig. Dat gaat nooit vervelen. Er is alleen maar natuur en vaak is er geen mens te bekennen.”

HEUVELACHTIG

Kenmerkend voor Nationaal Park Veluwezoom is het reliëf. “De heuvelachtige omgeving maakt dit gebied bijzonder. Het is redelijk on-Nederlands, buiten Limburg en rondom Nijmegen heb je dit nergens. Het is eigenlijk nergens vlak”, vertelt Djilan. “Je hebt vals plat, je hebt heuvels. Als je richting Laag-Soeren en Landgoed Beekhuizen rijdt, is er een stuk stuwwal. Daar zitten de steilste stukjes. Waar we nu rijden zijn er meer lange, glooiende hellingen.”

De zandduinen in het gebied zijn ontstaan in de voorlaatste ijstijd, zo’n 200.000 jaar geleden. “Deze heuvels werden omhooggeduwd door het gewicht van het landijs dat vanuit Scandinavië naar het zuiden oprukte. Smeltwater en wind kregen vrij spel en sleten het landschap uit. Dat levert een enorme dynamiek op met onverwachtse hoekjes”, aldus Susanne.

ONDERGROND

Qua ondergrond kom je als ruiter van alles tegen: zandpaden, grindpaden, mul zand en harde bospaardjes met wortels. “Als recreatieruiter kun je alle kanten op, maar voor enduranceruiters is het ook een supermooi trainingsgebied. Zelfs als voorbereiding op (internationale) wedstrijden”, zegt Djilan. Renata: “Als je paard niet gewend is om in de heuvels te rijden, kan het wel pittig zijn. Zelf vind ik die hoogteverschillen juist het allermooist. En je hoeft helemaal niet ver te rijden om heel veel te zien. Bos, heide, heuvels: je hebt hier alles bij elkaar. Daarnaast worden de paden prachtig mooi onderhouden.”

NATUURLIJK BELEID
Djilan en Renata rijden vandaag een rit van negentien kilometer. De route loopt voor een groot gedeelte door het bos, die in deze tijd van het jaar prachtig in bloei staat. “Het is sinds 1911 in handen van Natuurmonumenten. Het begon ooit met een klein stukje bos, dat gered is van houtkap. In de loop van de jaren is er steeds een stukje bijgekomen en het groeit nog steeds”, legt Susanne uit.
Boswachter Rinke: “Vroeger waren het allemaal productiebossen. Natuurmonumenten grijpt nu juist zo min mogelijk in. Daardoor is het bos heel natuurlijk en krijgen we veel meer variatie.” Tijdens de buitenrit is dat duidelijk zichtbaar. “Dit stuk, aan de rechterkant van het pad, is er zo’n tien jaar geleden bijgekomen. Het was eerst van een andere organisatie en voordat Natuurmonumenten het in handen kreeg, is er nog een dunning doorheen gedaan. Dat levert een soort eenheidsworst op, met voornamelijk grove den. Het linkergedeelte van dit pad is al langer van Natuurmonumenten. Daar zie je echt de gelaagdheid: hoge bomen, lage bomen en veel verschillende soorten, zoals berken, kleine eiken en lijsterbessen. Dieren kunnen zich daar veel beter verstoppen en hun voedselaanbod wordt er ook uitgebreider door. Zo betaalt ons beleid zich op fantastische wijze uit.”

VEEL WILD
Tijdens de rit steken er ineens acht edelherten over. “Dat zijn zeven hindes en een geweidrager”, weet Rinke. “Er zit hier veel wild en er is van alles te zien en te horen, zeker in dit jaargetijde. De kans is het grootst dat je edelherten, damherten en wilde zwijnen ziet. Maar er zijn ook dassen, boommarters en heel veel vogels. Er is een kudde van 160 Schotse Hooglanders en rondom Herikhuizerveld lopen de IJslanders. Er wonen ook wolven, maar de kans dat je die ziet, is echt heel klein. Ik heb collega’s die hier al meer dan veertig jaar werken en die hebben nog nooit een wolf gezien. Er is in de omgeving ook een schaapskudde, maar door de hoge wolfwerende rasters is daar nog nooit een conflict met wolven geweest.”
De paarden van Djilan en Renata zijn volledig gewend aan het wild dat ze onderweg tegenkomen. “Het was een keer bijna aan het schemeren toen ik op een pad kwam waar twee IJslanders en een groepje zwijnen stond. Alsof ze een soort bosvergadering aan het houden waren. Ze stonden midden op pad, bijna neus aan neus. Ik reed erop af, ze keken me een keer aan en toen gingen ze op hun gemak weer uit elkaar. Het is zo genieten, dat je zo dichtbij kan komen”, vertelt Djilan.

NATUUR BESCHERMEN

Om de natuur te beschermen ontkomt Natuurmonumenten er soms niet aan om minder populaire maatregelen te treffen. Susanne: “Dit is een Natura 2000 gebied, een Europees beschermd natuurgebied. Vorig jaar zijn de ruiterpaden door het Herikhuizerveld opgeheven, omdat de heideheuvels bij de Posbank onder enorme recreatiedruk staan. We nemen overigens ook andere maatregelen. Samen met de gemeente is er een plan gemaakt, onder andere om enkele doorgaande wegen af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer in de weekenden en in juli en augustus. Het doel is dat het daar rustiger wordt. We willen het leuk houden voor het publiek, maar moeten ook de natuur beschermen. Dat is best een moeilijk dilemma en dan moet je soms lastige keuzes maken. Natuurlijk is het jammer voor de ruiters dat het ruiterpad door het Herikhuizerveld is opgeheven, anderzijds valt er met ruim honderd kilometer aan ruiterroutes echt nog wel genoeg te beleven en kun je hier zeker wel een dag zoet zijn.” Djilan: “Ik reed daar graag, dus ik vind het jammer. Maar ik begrijp de keuze wel.”

RUITERROUTES

Ruiters en menners hebben een ruiterlabel nodig om op de Veluwezoom te mogen rijden. “Daarmee draag je bij aan het onderhoud en de veiligheid van de paden en de bescherming van de natuur”, legt Susanne uit. “De opbrengst van de verkoop van labels dekt de kosten niet. Door een deel van het onderhoud met vrijwilligers te doen, houdt Natuurmonumenten ruimte om te investeren in het beheer van de natuur. Ons doel is om ervoor te zorgen dat de plek waar je bent zo blijft als hij nu is. En waar het kan, zelfs nog verbeterd.”
Bij het beheer van de ruiterroutes komt heel wat kijken. Bewegwijzering, onderhoud en veiligheid zijn heel belangrijk. Zo wordt op de routes jaarlijks groot onderhoud gepleegd. Ook worden het hele jaar door structurele controles gedaan. Daarnaast worden er op basis van meldingen van medewerkers of het publiek checks gedaan en waar nodig, direct onderhoud gepleegd.

CONTACT MET RUITERS

Natuurmonumenten vindt het belangrijk om in contact te zijn met de verschillende gebruikersgroepen, zoals ruiters en menners. “Onze gebiedsmanager heeft een kort lijntje met de recreatieafdeling van de KNHS. Dat is erg prettig, want als er wat is kunnen we ook in gesprek gaan. Er is regelmatig overleg tussen Natuurmonumenten en de KNHS”, vertelt Susanne.
Ze benadrukt dat de informatie van ruiters zelf ook heel nuttig is. “Zij zijn onze oren en ogen, want 5000 hectare is een groot gebied. We hopen dat ruiters als ze onderweg wat zien, dit ook melden. Dat kun je doen via het meldpunt. We hebben veel profijt van elkaar en kunnen elkaar echt helpen. Als we met elkaar zorgen dat de natuur zo kan blijven en dat we ervan kunnen genieten, dan hebben we het goed voor elkaar. We moeten het echt samen doen”, besluit Susanne.